VPN

In this day and age VPN networks are becoming more and more common. Surveillance is running rampant and privacy is being chopped away bit by bit...

There are many VPN networks to choose from, one that takes your privacy seriously is IVPN. ( https://www.ivpn.net/ )

Personally I decided it was time to subscribe to a VPN service, and IVPN fit my needs.

Disclaimer: Eg får bonustid av å reklamere for dei.

Mindomo

I dag bestemte eg meg for å gi Mindomo ein sjanse. Som ei øving for meg sjøl pusla eg litt med ei oversikt over fordelar og ulemper ved bruk av tankekart på PC versus Papir. Det vart etterkvart sjåande slik ut. 

Dette er ikkje eit omfattande tankekart og det var kun for å teste funksjonaliteten.

I etterkant er eg ikkje kjempeimponert. Grensesnittet er rimelig enkelt, men det er uråd å få det enklare enn å plukke opp ein blyant og teikne på eit papir. Eg fann rimelig raskt ut korleis det fungerte, men det hadde gått raskare med papir og blyant.

Det vi skal sjå etter i DKL er meirverdi. For klasseromsbruk er eg skeptisk. Bruken av tankekart i klasserom handlar etter mi erfaring mindre om organisering av data og meir om brainstorming. Dersom ein skal brainstorme er det mykje meir effektivt å la elevane bruke papir og blyant. Både fordi ein slepp å forflytte seg til eit datarom og fordi ein slepp noko problem med grensesnittet. PCar kan lett slå seg vrange, eller ein skjønnar ikkje/gløymer korleis ein gjer ein ting...og då går heile den kreative prosessen i stå og hensikta er borte.

Det digitale tankekart er mykje betre på er behandling av informasjon som tek meir enn ei A4-side, og lagring/deling av denne. Størrelsen på arka/dokumenta er meir eller mindre ubegrensa, og det blir svært ryddig også i store tankekart noko som sjelden er tilfelle på papiret. 

Eg føler likevel at nytta av digitale tankekart i skulen er begrensa. Det er sjeldan ein får bruk for å lage tankekart som er større enn ei A4 side, og det er også meir tungvint å kome seg til/slå på/bruke ein PC enn det er å ta fram blyant og papir. 

Om skulen på eit tidspunkt blir heildigital og elevane sit bak pcen til ei kvar tid vil digitale tankekart utkonkurrere sine papirsøskenbarn ganske umiddelbart, men før den tid trur eg det er best for elevane å bruke verktya dei har for handa. 

Comic Life

Etter å ha lest leksjonen om samansette tekster sat eg igjen med ein del tankar, dei fleste rundt programmet Comic Life. Eg er over gjennomsnittet interessert i teikneseriar og var spent på kva dette programmet kunne brukast til. Etter litt eksperimentering sit eg att med blanda kjensler.

Comic Life er eit enkelt program med eit lett forståeleg brukargrensesnitt. Eg skjønte svært raskt korleis programmet fungerte, og reknar med dei fleste elevar hadde "tatt det" minst like kjapt. Eg last litt rundt i Læreplanen og det var ikkje vanskeleg å finne muligheiter for å bruke programmet:

Etter 7. årstrinn Norsk

lage sammensatte tekster med bilder, utsmykninger og varierte skrifttyper til en større helhet, 
manuelt og ved hjelp av digitale verktøy

hovudmål norsk
Norskfaget forholder seg til et bredt spekter av tekster, både muntlige, skriftlige og sammensatte tekster, der skrift, lyd og bilder spiller sammen. Et norskfag for vår tid bygger på et utvidet tekstbegrep som inkluderer alle disse tekstformene.

Etter 7. årssteget Samfunnsfag
lage visuelle framstillingar av to eller fleire tidlege elvekulturar ved hjelp av digitale verktøy

presentere historiske hendingar gjennom å lage to forteljingar om same hendinga, sett frå ulike 
ståstader

skape forteljingar om menneske i fortida og bruke dei til å vise korleis menneske tenkjer og handlar ut frå samfunnet dei lever i

Eg såg at programmet inneheldt malar ein kunne bruke, deriblandt noko som såg ut som ein fisk. Ved hjelp av denne og eit kompetansemål frå naturfag tenkte eg å bruke eit tverrsnitt av ein fisk i "fiskeformene" og skrive fakta om fiskeorgana i øverste rute. Dette viste seg å være vanskelegare sagt enn gjort. 

Først må ein finne eit tverrsnitt av ein fisk (som er brukbart). Deretter må ein finne ut om dette bilete er lovleg å bruke til egne formål. Dette brukte eg ein del tid på og det viste seg å være mykje meir arbeid enn eg trudde. Problemet med copyright støter ein på same kva bilete ein skal bruke som ein ikkje har tatt sjøl. Dette presenterer både eit problem og ei mulegheit. Mulegheita er å repetere/presentere copyright og undervise om dette. Problemet er at om det ikkje er hensikta med å lage teikneserien/den samansette teksta vil fokuset forflyttast og kanskje til og med gløymast. Eg prøvde å skifte tema, men fann ut at problemet er like aktuelt uansett dersom ein ikkje brukar eigne bileter. 

Dersom ein brukar eigne bileter minkar bruksområdet ein del. Det er til dømes ikkje så lett å finne gode historiske bilete ein sjølv har tatt for å lage ei framstilling av ei historisk hending. Dersom elevane skulle lage teikneserien for hand ville problemet med copyright forsvunne sidan dei teiknar eigne teikningar. 

Dette leiar meg til det andre problemet med Comic Life, det er eit teikneserieprogram utan teikning! Programmet baserar seg på å bruke bilete frå andre stadar. Det er sjølvsagt muleg å teikne i t.d. Paint og bruke desse teikningane, men ein musepeikar vil aldri verte ei erstatning for blyantar og fargar, presisjonen er rett og slett ikkje den same. Dette betyr sjølvsagt ikkje at ein ikkje kan bruke Paint+Comic Life, men eg ser for meg at det vil være meir interessant for elevane å bruke bilete dei sjølve har tatt med digitalt fotoapparat. Bruk av digitalt kamera->importering->redigering i comic life vil til sjuande og sist kanskje bety mykje meir tidsbruk, planlegging og arbeid for både lærarar og elevar. Dersom det ikkje er meir effektivt er det ikkje lett å forsvare bruken når ein ser etter meirverdi. 

Etter litt pusling i Comic Life er eg litt skuffa. Programmet er lett å bruke, men eg slit litt med å sjå at dette er meir hensiktsmessig enn å lage ein teikneserie for hand. Det einaste området det briljerar på er dersom ein skal lage ein teikneserie ved hjelp av bilete ein sjølv tek med digitalt fotoapparat. Då er det lett å smekke opp eit par sider, importere bileter og legge på snakkebobler i alle fargar og fasongar. 

Konklusjonen må være at Comic Life er eit program som treng ein god del planlegging før bruk. Det er viktig å tenke over tema, og korleis elevane skal få tak i bilderessursane dei skal bruke. Kanskje vil det være mest hensiktsmessig at læraren har funne ein del bilete som elevane kan velje mellom når dei startar? Dette kjem igjen an på fokuset. Dersom ein har god tid, og kombinerar teikneserietemaet med undervisning om copyright, og tipsing om kvar ein kan finne bilete som er lovlege å bruke kan utbyttet bli stort. 

Kjeldekritikk

I den siste leksjonen om informasjonskompetanse vart eg losa til ei side som heiter All about explorers. Dette såg heilt i starten ut som ei truverdeg, om enn ikkje spesielt profesjonelt designa side. "All About Explorers was developed by a group of teachers..." dette lovar bra. Resten av setninga fekk meg til å tenkje litt "...as a means of teaching students about the Internet.". Sida handla altså ikkje om explorers slik den sa, men heller om Internett. Etter litt nærare lesing på "about" delen av sida fann eg tekst som sa at biografiane var fullstendig fiksjonelle sjølv om kjeldene som har vorte brukt var korrekte nok, og at den under ingen omstende måtte brukast som kilde i noko arbeid om explorers. 

Eg bestemte meg for å ta en kikk på Colombus sin biografi og enda opp med å finne ut at stakkaren døde ca 50 år før han vart født (ifølge artikkelen). I tillegg fortalde eit kjapt wiki søk meg at ein del andre fakta var ukorrekte. 

Dersom eg skal gi ei kjeldekritisk vurdering av denne sida må eg først bestemme hensikta.

- Som kjelde for biografisk informasjon om explorers er den fullstendig verdilaus. 

- Som kjelde for informasjon og inspirasjon om kjeldekritikk er den nesten uvurderlig. Den er eit perfekt eksempel på at ein ikkje skal tru alt ein les, og eit flott utgangspunkt for å lære elevar om kjelder og Internett.

Dersom ein brukar fantasien (og informerer korrekt!) kan sida likevel være kjelde til ei masse læring om explorers! Om ein fortel elevane at her er ei side med ei bråte feilinformasjon, kan ein gi dei i oppgåve å finne ut kva som stemmer (om noko) og kva som ikkje stemmer, og kva som faktisk er den korrekte informasjonen. Dette gjer at elevane sjølv må finne fram til den korrekte informasjonen. Dette gjer at elevane i tillegg til å lære seg noko om Internett og kjeldekritikk også kan sitte igjen med ein del faktakunnskap om forskjellige eventyrarar. Dobbel gevinst!

Netvibes

Dette er fyste gong eg har vore bort i eit skikkelig informasjonsnav. Etter å ha pusla med Netvibes ei stund, sit eg igjen med delte meiningar. 

Eg brukar Opera som nettlesar. I Opera har ein ei fiffig "startside". Den er eit hurtigvalg som viser eit rutenett av nettsider du sjølv velg ut i 2x2-5x5 mønster. Dette er som visuelle bokmerker og ein enkel måte å navigere rundt på dine mest besøkte nettsider på. I tillegg er bokmerka mine mykje brukt. Det er lenge sidan eg skreiv inn ei nettside for hand. 

Forskjella på denne hurtigstarten, og RSS er som "reklamene" for RSS har sagt at informasjonen kjem til deg, i staden for at du må reise til den. Spørsmålet blir så om dette er hensiktsmessig.

For min egen del vil eg seie at eg personlig ikkje treng eller vil ha Netvibes. Bokmerka mine er like raske som nokon link på Netvibes, og dersom eg vil lese nye artiklar på media eg fyl med på besøker eg dei like greitt. På den måten får eg sjå bileta og layouten i tillegg. Eg ser nytta av Netvibes dersom ein må sortere eller velje ut informasjon i store mengder artiklar, men til daglig treng eg ikkje dette. Og dersom ein abonnerar på nokre RSSar ser eg lett for meg at ein fort vert overvelda av informasjon.

Som eit informasjonsnav i skulesamanheng er nytta kanskje litt større. Mange elevar går seg lett vill på nett og Netvibes er då ei god hjelp. Læraren kan i samarbeid med elevane skreddarsy ei side på Netvibes til bruk for klassa der ein samlar viktige nettressursar. Det kan være ordbøker, leksikontenester, søkemotorar eller forskjellige RSS feeds for interessante nettsider som nysjerrigper.no eller podcasts frå Schrödingers Katt på NRK. Fordele med dette er at elevane (og læraren) kan spare masse tid på nettbruken sin. I staden for at elevane skal springe rundt "i blinde" på Internett har dei spesifikke stadar dei kan leite etter akkurat den informasjonen dei treng.

Bakdelen er at det kan føre til at elevane orienterer seg dårligare på nett. Ein dag skal dei lage sitt eige informasjonsnav, eller orientere seg i google. Då kan det være bra å ikkje være grønn på Internett. Dersom biblotekaren alltid henter bøkene vi treng lærer vi aldri å bruke biblioteket sjølv. 

Ei løysing kan sjølvsagt være at elevane opprettar sin personlege Netvibeside. Då må dei kanskje tenkje over kvar dei skal finne informasjonen som skal bli presantert der, og kvifor dei skal bruke akkurat den informasjonen. Det er likevel fare for at ein del lagar seg ei "standard"-side og ikkje gidd tenkje over det dei gjer. 

Alt i alt ser eg på Netvibes som eit verktøy som kan være aktuelt å bruke i skulesamanheng. Det er inga erstatning for noko som helst, men kan være ei hjelp for folk som ikkje orienterer seg så bra på nett, og ei tidsinnsparande innretning for arbeid på nett på skulen. 

Informasjonskompetanse

Det er ikkje tvil om at oppveksande elevar treng ei god informasjonskompetanse. Internett og alle dets funksjonar kjem nok berre til å verte viktigare i framtida, og det er på sin plass at elevane våre skal kunne bruke desse verktya korrekt.

Dessverre er refleksjon i den verkelege verda ikkje nødvendigvis knytta til refleksjon i den digitale. Ein god venn av meg fortalde meg nyleg ei artig oppleving han hadde med faren sin, og eg vil gjengi den her.

Denne faren skulle lage ein meny på jobben sin, i denne menyen trengte han eit bilete av ein konvolutt og valde derfor symbol i programmet han brukte men fann intet symbol av ein konvolutt. Ein venn av han tipsa han om at han kunne finne eit bilete av ein konvolutt på nettet, og han søkte så etter ein konvolutt, men fann ingenting. Etterkvar måtte han ringe sonen (min venn) for å finne ut kva han hadde gjort gale, og då kom det for ein dag at han hadde googla "symbol" og ikkje funne bilete av ein konvolutt...

Dette viser at det ikkje nødvendigvis er lett å forstå korleis ein søkjemotor fungerar, og dette for ein vaksen, velreflektert person. 

Dette viser at informasjonskompetanse utvilsomt er eit breitt område og definitivt meir innvikla enn å lære eit salmevers utanåt. For mange kan det være eit problem å i det heile tatt finne relevant informasjon, og etter dette kjem eliminasjonsprosessen der ein skal luke ut informasjon som ikkje held vatn. 

Eg trur at det å lage ein progresjonsplan for informasjonskompetanse neppe kan skade, men ikkje nødvendigvis er avgjerande. Ein kan lære elevar å bruke google over tid, men det er ikkje sikkert at google kjem til å eksistere for evig, ei heller wikipedia. Det viktigaste er at vi gir elevane ei haldning og lærer dei å reflektere automatisk. 

Ein av dei lettaste måtane å gjere dette på er å gjere elevane merksame på kven som produserar informasjonen dei finn og i den samanheng også kvifor. Dersom ein greier å få elevane til å tenkje over dette vil all informasjon framstå i eit anna lys, og dei vert kritiske til det dei les. Dersom elevane spør seg sjølv om kven som har produsert informasjonen, og kva hensikt det er gjort kan ein avsløre mykje dårlig og villedande informasjon og dette er noko av den viktigaste kompetansen vi kan gi dei. 

Eg trur ikkje det er nødvendig med ein progresjonsplan for å arbeide med denne kompetansen, men læraren må være si rolle bevisst. Ein må alltid stille spørsmål for å få elevane til å tenkje sjølv. Dersom ein ikkje klarer å få hjerna deira til å arbeide fell elevane inn i ein ukritisk klipp-lim mentalitet og det vil tjene både dei og samfunnet dårleg. 

Bridge Builder

I dag har eg testa dataspelet Bridge Builder. 

Mi bru endte opp med å koste sovidt i overkant av 10 000. Budsjettet var på 15 000, og eg var i så måte godt innafor ramma, i motsetning til det meste av offentleg bygg...Bilete av ferdig bru, budsjett og test finn du her.

Eg er interessert i spel som medium, og var veldig spent på kva ein "pedagogisk" spel-session kunne gi meg. Det var difor med stor iver eg sette meg ned for å teste dette spelet.

Undervegs prøvde eg å gjere meg tankar om kva dette kunne brukast til, og kva eg kunne lære av dette. Spelet var veldig enkelt å sette seg inn i og bruke, dette er eit pluss for elevar og ikkje minst lærarar. No spelte eg tutorialane og ferdig nivå 3. Nivå 1 og 2 var ekstremt lette og dei løyste eg ved å lage same type bru som i tutorial 1. På nivå 3 fungerte ikkje dette, og eg måtte ta i bruk stålkonstruksjon. Etter eg hadde gjort dette fungerte det fint. Eg prøvde so å få brua billegare og enda opp med å bytte ut stål"botnen" eller vegen på brua med jarn. Dette senka kostnadane men brua var framleis trygg.

I etterkant sit eg igjen med blanda kjensler. Kan dette brukast i undervisning? Sikkert. Vil det gi meirverdi? Usikker. Ein kan t.d. få elevar til å undrast over kvifor det fungerar med stålkonstruksjon kontra jarn. Personleg kom eg fram til at dette har med metallets eigenskapar å gjere. Vekt, porøsitet og styrke er faktorar som spelar inn. Dette kan eg kome fram til sidan eg veit kva forskjellen på stål og jarn er. Mange elevar har kanskje ikkje denne kunnskapen, og då kan det være verre å tenkje seg dit. Dersom ein er dreven i fysikk kan ein kanskje rekne på vinklar og bruk av material, men dette fell nok utanfor dei fleste aktuelle samanhengar. 

Vidare fann eg ut at jarn var billegare enn stål. Sidan matematikken skjer automatisk slepp elevane å rekne so mykje, og matematikk er difor ikkje den best innfallsvinkelen. Det som slo meg var at ein kan ta opp ein diskusjon rundt pengebruk i samfunnet. Kor utrygg kan ein rettferdigjere at brua skal være med tanke på pengar? Er dette problemstillingar som fins i samfunnet? Blir kostnadar kutta som kan føre til utrygge vegar, bruer e.l.? Korleis vurderar ein moralen opp mot samfunnets lommebok?

Alt i alt sit eg igjen utan å være spesielt imponert. Sidan eg er godt kjend med spelmediumet kan eg uttale meg med ei viss tyngde. Eg kan seie so masse som at ein heilt klart kan lære noko av spel. Faktisk kan ein lære noko av alle spel. Dette vil dog ikkje seie at alle spel er egna for klasseromet. Spel er laga med ei spesiell hensikt for auget. Underholde på forskjellige måtar, eller lære deg noko (pedagogiske spel). Dette vil også seie at læringspotensialet deira er relativt begrensa. Eg trur det absolutt er rom for spel i klasseromet, og dersom elevane har det kjekt lærer dei meir. Samtidig er det avgjerande å sjå etter den etterkvart so berømte meirverdien. Dersom den ikkje kan finnast bør en la spelet stå på hylla.